Gazy jelitowe – skąd się biorą i jak się pozbyć?

Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.

Gazy jelitowe i ich produkcja to stan fizjologiczny i odbywa się w jelitach każdego zdrowego człowieka. Problem pojawia się, gdy ich ilość rośnie ponad normę i powoduje dyskomfort oraz uczucie rozpierania w jamie brzusznej. Jak się ich wówczas pozbyć?

Przyczyny gazów w jelitach

Skąd biorą się gazy jelitowe? U każdego człowieka w jego jelitach, w sposób fizjologiczny gromadzą się różnego rodzaju gazy. Kiedy ich ilość mieści się w normie, są one nieodczuwalne i nie powodują żadnych dolegliwości. Kiedy jednak ich nagromadzenie jest zbyt duże, wywołują nieprzyjemne wzdęcia oraz kolkę objawiającą się kłującym, dokuczliwym bólem w obrębie jamy brzusznej.

Gazy jelitowe są mieszanką powietrza połykanego przez człowieka, głównie podczas mówienia i jedzenia oraz gazów produkowanych wewnątrz przewodu pokarmowego, na skutek procesu fermentacji znajdujących się tam bakterii.

Ponieważ pochodzą one z różnych źródeł, skład gazów jelitowych jest dość urozmaicony. Te gromadzone na skutek połykania to:

• azot (ok. 90%),
• tlen,
• dwutlenek węgla,
• wodór,
• metan.

Na skutek fermentacji bakteryjnej natomiast powstają w jelitach:

• dwutlenek węgla,
• metan,
• wodór,
• siarkowodór,
• inne pochodne siarkowe.

Przyczyny gazów jelitowych gromadzonych w nadmiernych ilościach i będących nieprzyjemną dolegliwością mogą być różne. Na ich ilość wpływa przede wszystkim dieta oraz procesy metaboliczne będące skutkiem pracy układu pokarmowego. Jeśli praca ta nie jest zaburzona, część gazów wydalana zostaje przez odbyt (proces ten odbywa się u zdrowego człowieka ponad 20 razy dziennie), część natomiast zostaje „zużyta” w różnych procesach fizjologicznych, np. przez mikroflorę jelitową.

Produkty uznawane za wzdymające to np.:

• rośliny strączkowe, takie jak fasola, groch, bób,
• kapusta,
• cebula.

U niektórych pacjentów uczucie pełności wywołują napoje gazowane, napoje alkoholowe, produkty mleczne, potrawy smażone. Istotne jest jednak nie tylko, co się je, ale również jak. Nadmiernemu gromadzeniu gazów sprzyja jedzenie posiłków w pośpiechu, posiłków zbyt obfitych czy jedzenie nieregularne.

Co na gazy jelitowe?

Nadmierne gazy jelitowe niekiedy powodują uczucie dyskomfortu, a nawet dolegliwości bólowe. Jak się ich pozbyć? Kiedy nie chcą przejść samoistnie, a ich wydalanie z jakiegoś powodu jest utrudnione, warto zacząć od zmiany nawyków żywieniowych. Jak powinna wyglądać dieta na gazy jelitowe?

Przede wszystkim należy ograniczyć spożycie napojów gazowanych, które w znaczącym stopniu przyczyniają się do zwiększenia ilości rozdymających brzuch gazów. Warto też zmniejszyć ilość wypijanego alkoholu oraz rzadziej jeść wzdymające potrawy.

Aby gazy w jelitach zbytnio się nie gromadziły, lepiej jest jeść częściej, a mniejsze porcje. Nawyk ten wspomaga pracę układu pokarmowego i przyspiesza trawienie, dzięki czemu mniej treści pokarmowej zalega i fermentuje w jelitach. Należy też zadbać o to, by jeść regularnie i mieć na jedzenie odpowiednio dużo czasu. Jedzenie w pośpiechu powoduje bowiem połykanie większej ilości powietrza zwiększającego objętość gazów jelitowych.

Niektórzy pacjenci sięgają po kapsułki lub tabletki na gazy jelitowe. Preparaty tego rodzaju niekiedy mają ziołowy skład oparty na naturalnych substancjach wspomagających trawienie. Istnieją też środki zawierające symetykon lub dimetykon – substancję zmniejszającą napięcie powierzchniowe pęcherzyków gazu. Dzięki jej działaniu pęcherzyki pękają, co ułatwia ich naturalne wydalanie na zewnątrz. O ile tabletki sprawdzają się w przypadku pacjentów dorosłych, o tyle dzieci mogą zażywać symetykon i dimetykon w postaci kropli. Warto bowiem pamiętać, że problem gazów jelitowych i związanych z nimi kolek dotyczy również najmłodszych pacjentów.

Odpowiednią dietę lub stosowanie preparatów ułatwiających wydalanie gazów, warto wspierać aktywnością fizyczną. Bardzo skutecznie stymuluje ona pracę jelit i poprawia ich perystaltykę. Regularna aktywność ruchowa pomaga zwalczać zaparcia i zaburzenia trawienia.

Zioła na gazy jelitowe

Dietę i aktywność fizyczną można wspomóc innym jeszcze, w pełni naturalnym sposobem – ziołami. Niektóre rośliny bowiem skutecznie wspomagają pracę układu pokarmowego, ułatwiając trawienie i wydalanie gazów.

Zioła na gazy jelitowe to m.in.:

• cynamon – przeciwdziała gazom, pobudza perystaltykę jelit, przyspiesza trawienie i wspomaga apetyt,
• gałka muszkatołowa – łagodzi wzdęcia, wykazuje właściwości uspokajające,
• goździki – zapobiegają wzdęciom, poprawiają perystaltykę i trawienie, pobudzają apetyt,
• imbir – przeciwdziała gazom, stymuluje produkcję soków trawiennych, dodatkowo działa przeciwzapalnie i odkażająco,
• jałowiec – zwiększa wydzielanie soków trawiennych, zapobiega wzdęciom, przyspiesza krążenie,
• kardamon – zapobiega wzdęciom, reguluje trawienie, stymuluje wydzielanie soku żołądkowego i trzustkowego,
• kminek – na gazy jelitowe działa, wspomagając ich wydalanie, łagodzi wzdęcia, zwiększa wydzielanie enzymów trawiennych, hamuje procesy gnilne w jelitach, wspomaga pracę nerek,
• kolendra – zapobiega wzdęciom i hamuje nadmierną fermentację w jelitach,
• koperek – niweluje wzdęcia i kolkę jelitową,
• lubczyk – zapobiega wzdęciom, poprawia perystaltykę jelit, wspomaga przemianę materii,
• majeranek – zapobiega wzdęciom i nadmiernym gazom, przyspiesza trawienie, zwiększa produkcję soków żołądkowych, wspomaga leczenie wrzodów żołądka,
• mięta pieprzowa – łagodzi wzdęcia i kolki jelitowe, poprawia trawienie, łagodzi bóle żołądka,
• oregano – wspomaga leczenie wzdęć i nadmiernej fermentacji w jelitach, ułatwia trawienie, a dodatkowo działa przeciwzapalnie i przeciwskurczowo,
• pieprz – zapobiega wzdęciom, stymuluje produkcję soków i procesy trawienne,
• szałwia – przeciwdziała wzdęciom i nadmiernej fermentacji jelitowej, pobudza wydzielanie soków, reguluje perystaltykę jelit, działa przeciwzapalnie i wspomaga leczenie łagodnej biegunki,
• ziele angielskie – zapobiega wzdęciom, pobudza apetyt, stymuluje wydzielanie soku trzustkowego.

Czy gazy jelitowe są szkodliwe?

Obecność gazów w jelitach jest stanem fizjologicznym, a ich objętość u zdrowego człowieka powinna wynosić około 200 ml. Problem pojawia się, kiedy duża objętość gazów jelitowych zaczyna powodować uciążliwe dolegliwości:

• uczucie rozdymania w obrębie jamy brzusznej,
• kolkę jelitową,
• powiększony, wydęty brzuch,
• uczucie pełności,
• kłujący ból.

Objawy te prowadzą niekiedy do obniżenia apetytu i pogorszenia ogólnego samopoczucia, a stan taki wymaga interwencji.

Jeśli nadmierna produkcja gazów i ich gromadzenie nie ustępują mimo zmiany diety, nawyków żywieniowych i dbałości o aktywność ruchową, może oznaczać to, że podłożem problemu są zaburzenia w pracy układu pokarmowego. Wówczas należy skonsultować się z lekarzem i ewentualnie wykonać zlecone przez niego badania.

Autor: Justyna Gabrysiak-Kula

Konsultacja merytoryczna: lekarz pediatra Joanna Kosielska

Bibliografia:

● P. Gulbicka, M. Grzymisławski, Wzdęcia brzucha – najczęstsze przyczyny i postępowanie, w: Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2016, 6, 1, 69–76

● U. Grochowska, Poradnik żywieniowy dla chorych na chorobę Leśniewskiego-Crohna lub wrzodziejące zapalenie jelita grubego, Warszawa 2016

Opis meta:

Gazy jelitowe są zjawiskiem fizjologicznym, ale ich zbyt duża ilość już nie. Dowiedz się, jak pozbyć się nadmiaru gazów.