Dieta na zaparcie — co jeść? Jadłospis

Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.

Dieta na zaparcie stolca to bardzo ważny element leczenia problemów z wypróżnianiem. Sprawdź, co jeść na zaparcia, a czego lepiej unikać. Poznaj przykładowy jadłospis na jeden dzień.

Dlaczego ważna jest dieta na zaparcie u dzieci?

Zaparcie to bardzo częsta dolegliwość wśród dzieci. Szacuje się, że na problemy z wypróżnianiem cierpi nawet 8 proc. populacji dziecięcej, z czego większość pacjentów stanowią dzieci między 2. a 4. rokiem życia.

O problemach z wypróżnianiem mówi się wtedy, gdy dziecko oddaje twardy, zbity stolec w odstępach dłuższych niż 3 dni przez okres co najmniej 2 tygodni, a sam proces defekacji jest utrudniony i wymaga wysiłku. Co istotne, definicja zaparć u dzieci różni się w zależności od wieku.

Niemowlęta karmione piersią mogą oddawać stolec kilka razy na dobę, ale za naturalne uznaje się także przerwy w defekacji wynoszące kilka dni.

Dopiero po ukończeniu 12 miesięcy defekacja staje się bardziej regularna. Dzieci między 1. a 4. rokiem życia załatwiają się zwykle 1–2 razy dziennie, zaś w wieku szkolnym mogą oddawać od 3 stolców dziennie do jednego co 3 dni.

Warto pamiętać, że u dzieci cierpiących na zaparcia często występują inne dolegliwości brzuszne, takie jak wzdęcia, uczucie pełności i dolegliwości bólowe, związane z nagromadzeniem gazu w przewodzie pokarmowym.

Wśród przyczyn zaparcia u dzieci najczęściej wymienia się:

• przewlekłą retencję stolca (dochodzi do niej, kiedy dziecko unika defekacji),
• dietę ubogą w błonnik pokarmowy,
• odwodnienie,
• zbyt wczesne wprowadzenie do diety dziecka mleka krowiego lub pokarmów uzupełniających.

W związku z powyższym, kluczową rolę w leczeniu problemów z wypróżnianiem u dzieci odgrywa modyfikacja sposobu żywienia oraz zwiększenie podaży płynów. Dieta dla dziecka z zaparciem powinna przede wszystkim zawierać dużą ilość błonnika pokarmowego (jest to tzw. dieta bogatoresztkowa dla dzieci) oraz dobre nawodnienie. Błonnik to włókno roślinne, które posiada zdolność wiązania wody przez co zwiększa objętość stolca i pobudza jelita do pracy.

Poza dietą na zaparcie, u dzieci doraźnie można stosować preparaty z symetykonem, które obniżają napięcie powierzchniowe ścian pęcherzyków gazu znajdujących się w jelitach, usprawniając w ten sposób wydalanie gazów. Tego typu preparaty znajdują zastosowanie w przypadku dolegliwości towarzyszących zaparciom, takich jak wzdęcia, gazy, uczucie przepełnienia.

Co jeść na zaparcie?

Dzieciom cierpiącym na zaburzenia defekacji zalecana jest dieta bogatoresztkowa. Nie wszyscy pacjenci wiedzą jednak, na czym taka dieta polega. W wielu przypadkach problematyczne jest określenie, co jeść przy zaparciu, a czego lepiej unikać. Trudności sprawia ustalenie, które produkty spożywcze zawierają błonnik pokarmowy, a które są ubogie w ten składnik pokarmowy.

Wśród produktów, które warto jeść na zaparcie, wymienia się najczęściej:

• pieczywo razowe, żytnie, pełnoziarniste, typu graham,
• gruboziarniste kasze (gryczana, jęczmienna, pęczak),
• brązowy ryż,
• otręby,
• płatki owsiane,
• wszystkie warzywa, najlepiej w postaci surówek lub gotowane (z wyjątkiem marchewki).

Rodzice mają często wątpliwości, jakie owoce na zaparcie będą odpowiednie dla dziecka. Zalecane są wszystkie gatunki owoców, a szczególnie te, które zawierają drobne pestki (agrest, winogrona, kiwi, poziomki, truskawki) oraz suszone. Wskazane jest jedynie ograniczenie spożycia bananów. Co więcej, dieta przeciw zaparciu zakłada także spożywanie mleka i jego przetworów, jednakże produkty te powinny być niskotłuszczowe.  

Warto pamiętać, że zalecane spożycie błonnika u dzieci wynosi 0,5 g na kilogram masy ciała.

Czego nie jeść przy zaparciu?

Czego natomiast nie jeść przy zaparciu? Do produktów spożywczych, których należy unikać zaliczają się:

• pieczywo jasne, pszenne bułki i wyroby cukiernicze,
• drobne kasze (manna, kukurydziana),
• biały ryż,
• makaron z mąki pszennej,
• tłuste wędliny i smażone mięso,
• tłuste mleko oraz tłuste przetwory mleczne,
• sery topione,
• śmietana,
• frytki oraz inne smażone warzywa,
• gotowana marchewka,
• wysokosłodzone dżemy,
• czekolada, ciasta, torty, kremy etc.
• słodkie napoje gazowane.

Przykładowy jadłospis dla dziecka z zaparciem

Oto przykładowy jadłospis na wzdęcia i zaparcie u dziecka:

1. Śniadanie:
2. bułka typu graham z chudym serem twarogowym (2 proc.) oraz zielonym ogórkiem;
3. herbata z cytryną.

• Drugie śniadanie:
• zupa mleczna z płatkami owsianymi.

• Obiad:
• Krupnik,
• pierś z kurczaka podawana z ziemniakami z wody i surówką z marchewki,
• kompot z truskawek.

• Podwieczorek:
• jogurt owocowy lub musli z jogurtem naturalnym.

• Kolacja:
• sałatka z kaszą gryczaną, gotowanym brokułem i pomidorkami koktajlowymi polana dressingiem przyrządzonym oliwy z oliwek, soku z cytryny i delikatnych przypraw.

Będąc na diecie bogatoresztkowej, wskazane jest odpowiednie nawadnianie organizmu. Najlepiej pić co najmniej 2 litry niegazowanej wody mineralnej dziennie.

Autor: Joanna Woźniak
Konsultacja merytoryczna: lekarz pediatra Joanna Kosielska

Bibliografia:

Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Bartosz Romańczuk, Postępowanie w zaparciu czynnościowym stolca u dzieci i młodzieży, Forum Medycyny Rodzinnej 2008, tom 2, nr 5, 349–357.

Żaneta Malczyk, Anna Jarzumbek, Jarosław Kwiecień, Katarzyna Ziora, Praktyczne aspekty leczenia zaparć stolca u dzieci, Pediatr Med Rodz 2014, 10 (1), p. 55–60.

Katarzyna Jończyk-Potoczna, Iwona Ignyś, Marian Krawczyński, Zaparcia u dzieci, Borgis – Nowa Pediatria 2/2003, s. 133-138.